راهنمای خرید تلسکوپ

بزرگنمایی واقعی تلسکوپ چقدر است؟

گول شعارهای تبلیغاتی را درباره بزرگنمایی تلسکوپ
نخورید. در بعضی از این تبلیغات می نویسند: با بزرگنمایی بیش از 500
برابر!!! و بدین وسیله می خواهند وانمود کنند هر چه قدرت بزرگنمایی تلسکوپ
بیشتر باشد، آن تلسکوپ بهتر است. اما این قضیه حقیقت ندارد. برعکس، از نظر
متخصصین بزرگنمایی مهمترین خصوصیت یک تلسکوپ نیست. به طور نظری، تلسکوپ ها
را می توان طوری ساخت که بزرگنمایی بسیار زیادی داشته باشند! اما برای بدست
آوردن بیشترین بزرگنمایی تلسکوپ باید این نکته را در نظر داشت که تصویر
بدست آمده باید واضح و از کیفیتی قابل قبول برخوردار باشد. این در صورتی
است که به ازای هر 5/2 سانتی متر قطر شیئی تلسکوپ نباید بیش از 50 برابر
بزرگنمایی به دست آورد. پس بهترین بزرگنمایی قابل قبول برای یک تلسکوپ 3
اینچی (75 میلیمتری) 150 برابر است. استفاده از بزرگنمایی های بیشتر
(استفاده از چشمی های با فاصله کانونی کم) تصویری نا واضح و مات به دست
خواهد داد.
بزرگنمایی تلسکوپ عبارت است از نسبت فاصله کانونی شیئی به چشمی:
فاصله کانونی شیئی / فاصله کانونی چشمی = m

مشخصه اصلی یک تلسکوپ چیست؟

مشخصه اصلی یک تلسکوپ گشودگی (قطر عدسی یا آینه
اصلی) آن است. هرچه قطر گشودگی تلسکوپ بیشتر باشد نور بیشتری را جمع آوری
می کند و تصویر واضح و روشنتری به دست می دهد. در این صورت می توان اجرام
کم نوری مثل سحابی ها و کهکشان ها را دید.
توان جمع آوری نور، با مجذور
قطر عدسی متناسب است. قطر مردمک چشم در هنگام شب تقریباً 6 میلیمتر است.
پس تلسکوپی با قطر 24 میلی متر (4 برابر قطر چشم)، 16=42 بار بیشتر از چشم
نور جمع آوری می کند. تلسکوپ 48 میلی متری، 64 بار بیش ازچشم نور جمع می
کند و...
توان تفکیک، یعنی اینکه تلسکوپ جزئیات جرم مورد رصد را چقدر
تفکیک می کند. در نور زرد-سبز (میانه طیف مرئی)، توان تفکیک بر حسب ثانیه
قوس از رابطه زیر حساب می شود.
عدد 5/12 تقسیم بر قطر شیئی = توان تفکیک ( a )
نسبت کانونی یا عدد f عبارت است از : فاصله کانونی / قطرعدسی

کدام تلسکوپ، شکستی، بازتابی یا اشمیت-کاسگرن؟

معمولا" تلسکوپ ها را به دو نوع اصلی شکستی و
بازتابی تقسیم می کنند. در تلسکوپ شکستی از یک عدسی برای جمع آوری و کانونی
کردن نور استفاده می شود. در تلسکوپ بازتابی یک آینه مقعر نور را کانونی
می کند. هر دو برای رصد مناسبند. اما هر کدام مزایایی خاص دارند. تلسکوپ
های بازتابی اغلب گشودگی زیاد دارند، اما نسبتاً ارزان هستند. (قیمت یک
بازتابی 4 اینچی و یا 100 میلی متری تقریباً 200 تا 300 هزار تومان است در
حالی که بهای یک شکستی با همین قطر حدود 400 تا 500 هزار تومان است!).
با
وجود این تلسکوپ های شکستی معمولاً تصاویری واضح تر نسبت به تلسکوپ های
بازتابی به دست می دهند. منجمان آماتوری که می خواهند جزئیات سطح سیارات را
نگاه کنند از تسلکوپ شکستی، و آنهایی که می خواهند به اجرام کم نور مثل
سحابی ها و کهکشان ها نگاه کنند از تلسکوپ بازتابی استفاده کنند.
نوع
سومی هم از تلسکوپ ها به بازار آمده است که تقریباً ترکیبی از این دو نوه
به نام کاتادیوپتریک که در آنها از آینه مقعر به عنوان شیئی و از یک عدسی
تصحیح کننده در جلوی لوله تلسکوپ استفاده می شود. به این نوع تلسکوپ
اشمیت-کاسگرن هم گفته می شود. حسن این نوع تلسکوپ ها در آن است که معمولاً
طول لوله تلسکوپ کمتر است و عدسی ابتدای لوله نقش تصحیح کننده پرتوهای نور
را دارد. این مدل ها هم محسنات تلسکوپ های بازتابی و هم شکستی را دارا است و
حجم کم آنها حمل و نقل شان را ساده می کند. اما قیمت آنها کمی گران است.
دو تولید کننده عمده این تلسکوپ ها، شرکت Celestron و دیگری Meade است.
تلسکوپ های شرکت Celestron از نظر اپتیکی از شرکت Meade پیشی گرفته است.
اما شرکت Meade در بخش الکترونیکی تلسکوپ از مرغوبیت بیشتری برخوردار است.

تلسکوپ بزرگ بهتر است یا کوچک؟

این حقیقت دارد که تلسکوپ بزرگتر جزئیات بیشتر و
اجرام کم نورتر را بهتر نشان می دهند بسیاری را به این باور می کشانند، که
تلسکوپ های کوچک ارزش خریدن ندارند. اما حتی یک تلسکوپ شکستی 60 میلیمتری
می تواند با نشان دادن اجرام زیادی شما را سال ها سرگرم و مجذوب کند.
بسیاری از علاقمندان به ستاره شناسی؛ همین تلسکوپ های کوچک را برای همیشه
نگه می دارند. اگر چه داشتن یک تلسکوپ بزرگ در تخیل همه ما خانه کرده و آدم
را هیجان زده می کند، اما داشتن تلسکوپ های بزرگ دردسر هم دارد. برای حمل
به حیاط، پشت بام، یا اتوموبیل یا هنگام نصب این تلسکوپ ها، دردسرشان آشکار
می شود. بهترین تلسکوپ بزرگترین تلسکوپ نیست. بهترین تلسکوپ، تلسکوپی است
که همیشه بتوانید از آن استفاده کنید. حمل و استفاده آسان، معیارهای اصلی
برای استفاده از تلسکوپی است که می خواهید از آن با لذت رصد کنید.

دوربین های تک چشمی یا دو چشمی به درد رصدهای نجومی می خورند یا نه؟
دوربین
های تک یا دوچشمی که اغلب مورد استفاده شکارچیان است یکی از راحت ترین، با
صرفه ترین و شاد واجب ترین وسیله ای است که حداقل برای شروع یادگیری منظره
آسمان و صورفلکی به کار می آید. این دوربین ها میدان دید وسیعی دارند.
البته عیب عمده این دوربین ها بزرگنمایی ثابت آن ها است، چون چشمی آن ها
قابل تعویض نیست. عیب عمده دیگر این دسته از دوربین ها مشکل استقرار آن ها
است. اغلب دوربین های تک چشمی روس سه پایه نصب نمی شوند و نگه داشتن دوربین
های دو چشمی دردسرهای فراوان دارد. به رغم میدان دید زیاد این دوربین ها،
حتی با وجود ساخت پایه ای برای رفع اشکال استقرار آن ها، هنوز مشکل ردیابی
اجرام باقی است. با همه این ها، هنوز دوربین های تک چشمی و دوچشمی یکی از
ابزارهای لازم برای هر اخترشناس حرفه ای و آماتور است و تازه، عیوب آن به
قیمت کم شان می ارزد.


استقرار سمت ارتفاعی بهتر است یا استوایی؟

پایه های سمت-ارتفاعی، درست مانند پایه های دروبین
عکاسی فقط به بالا و پایین و چپ و راست حرکت می کنند و از این رو لوله
تلسکوپ فقط در همین جهات حرکت خواهد کرد. بهترین نوع از پایه های
سمت-ارتفاعی، آنهایی هستند که پیچ حرکت آرام دارند که به درد دنبال کردن
جرم مورد نظر می خورند (البته فقط در جهت های گفته شده). با وجود این، پایه
های سمت-ارتقاعی نمی توانند ستاره ها را در حرکت قوسی شان دنبال کند.

پایه
های استوایی پیچیده ترند و برخلاف سمت ارتفاعی می توانند ستاره ها را بدون
دردسر، در مسیرشات از شرق به غرب دنبال کنند. اگر تلسکوپ موتوری هم برای
ردیابی داشته باشد. این کار را به صورت خودکار انجام می دهد. داشتن موتور
ردیاب، کمک بسیار بزرگی است، چون مثلاً هنگام استفاده از بزرگنمایی 100 یا
بیشتر، میدان دید تلسکوپ کاهش می یابد و در کمتر از 40-50 ثانیه جرم مورد
نظر از میدان دید خارج می شود. تنظیم های مجدد و قراردادن جرم مورد نظر در
مرکز میدان دید کاری است خسته کننده و از طرفی هر بار هنگام تنظیم، امکان
لرزش تلسکوپ و در نتیجه ابهام تصویر هم وجود دارد.

بهترین فاصله کانونی برای تلسکوپ ها کدام است؟

فاصله کانونی تلسکوپ و اینکه این فاصله چقدر باید
باشد، مهمترین مشخصه تلسکوپ نیست. تلسکوپ های با فاصله کانونی کم (400 تا
700 میلیمتر) بزرگنمایی کم و میدان دید زیاد دارند. در عوض فاصله کانونی
زیاد (1300 تا 3000 میلیمتر) بزرگنمایی زیاد و میدان دید کمی دارند. به
همین دلیل، تلسکوپ های با بزرگنمایی کم را برای مشاهده اجرام کم نور و
معمولاً کهکشان خودمان استفاده می کنند و تلسکوپ های با بزرگنمایی زیاد را
بیشتر برای مشاهده سیارات انتخاب می کنند.
امیدوارم این مطلب شما را برای انتخاب صحیح شما در خرید تلسکوپ مفید باشد