هواپیمای کنکورد

هواپیمای کنکورد

هواپیمای مسافربری فراصوت کنکورد، در کنار توپولف-۱۴۴، یکی از دو هواپیمای
مسافربری فراصوتی است که در پروازهای تجاری برای حمل مسافر مورد استفاده
قرار گرفت. این هواپیما که محصول مشترک دو کشور فرانسه و بریتانیا است،
قادر بود با سرعتی حدود دو برابر سرعت صوت یا عدد ماخ ۲ پرواز کند.



هواپیمای کنکورد با بهره گیری از چهار موتور توربوجت با پس سوز، قادر
به پرواز در سرعت های فراصوتی بود. این موتورهای بسیار قدرتمند، سوخت را
به سرعت مصرف می‌کردند. بال‌های کنکورد مثلثی بودند و تنها رقیب آن،
هواپیمای توپولوف تی‌یو-۱۴۴ بود که در ظاهر بسیار به هواپیمای کنکورد شبیه
است. کنکورد در سال ۱۹۷۷ (میلادی) بیست و سه میلیون پوند انگلستان قیمت
داشت.این هواپیما برای اولین بار در دوم مارس ۱۹۶۹ به پرواز در آمد و در
۲۱ ژانویه ۱۹۷۶ رسما آغاز به کار کرد .



اواخر دهه پنجاه ميلادي که ايالات متحده تقريباً به طور کامل بازار
حمل و نقل هوايي را در اختيار داشت، فرانسوي ها و انگليسي ها مي کوشيدند
تا با معرفي يک هواپيماي مافوق صوت، در زمينه حمل و نقل هوايي براي خود
جايگاه مناسبي به دست آورند. طرح هاي شرکت هاي هواپيماسازي فرانسه و
انگليس به ترتيب با عناوين Type2و Super Caravel شناخته مي شدند ولي به
دليل هزينه زياد، به رغم برنامه ريزي هاي صورت گرفته براي توليد مدل هاي
اوليه، هر دو کشور با تشکيل کنسرسيومي مشترک، پيش نويس قرارداد توليد خود
را در روز 28 نوامبر 1962 به امضا رساندند. کنسرسيوم جديد پس از امضاي
قرارداد، موفق به اخذ سفارش از شرکت هاي معتبر هواپيمايي همچون شرکت خطوط
هوايي ژاپن، شرکت هواپيمايي آلمان لوفت هانزا(، يونايتد ايرلاينز )ايالات
متحده(، TWA )امريکا(، شرکت حمل و نقل کانتاس )استراليا(، اير کانادا و
غيره شدند.



در ابتدا انگليسي ها نام Concord )به معني توافق( را براي اين محصول
مشترک برگزيده بودند ولي پس از مدتي براي تطبيق تلفظ انگليسي آن با گويش
فرانسوي، نام هواپيما به Concorde تغيير پيدا کرد.



کنکورد 001 ساخت کارخانه تولوز فرانسه بود و کنکورد 002 در بريستول
انگليس توليد شده بود. در مجموع 20 فروند هواپيماي مسافربري مافوق صوت
کنکورد از خطوط توليد خارج شد که سوانح و حوادث مختلف از جمله آتش سوزي در
موتورها و سرانجام سقوط يک فروند از آن در تاريخ 25 جولاي 2000 در حوالي
شهر پاريس که 113 کشته بر جاي گذاشت، به روند بازنشستگي اين پرنده زيبا
سرعت بخشيد.





مجموعه اين عوامل موجب شد تا دو خط هوايي ايرفرانس و بريتيش ايرويز
در سال 2003 پايان عمر فعاليت هاي پروازي کنکورد را اعلام کنند. به اين
ترتيب در تاريخ 27 مه 2003 ايرفرانس و در تاريخ 24 اکتبر 2003 بريتيش
ايرويز، هواپيماي کنکورد را از مسيرهاي پروازي خارج کرده و به تاريخ
سپردند.



«آندره تورکا» روز دوم مارس 1969 به عنوان اولين خلبان هواپيماي
کنکورد از باند فرودگاه تولوز در کشور فرانسه به هوا برخاست و پس از
پروازي به مدت کمتر از 30 دقيقه از اين هواپيماي پيشرفته به عنوان پرنده
يي بزرگ با پروازي بسيار خوب نام برد. اگرچه در اين پرواز آزمايشي، کنکورد
به ارتفاع 10 هزار پا )3 کيلومتري( دست پيدا کرد ولي سرعت آن از 300 مايل
در ساعت )480 کيلومتر بر ساعت( تجاوز نکرد.



علاوه بر تورکا و کمک خلبانش، 2 تکنسين پرواز نيز در اين آزمايش درون
هواپيما حضور داشتند ولي وزش شديد باد ادامه آزمايش را به زمان ديگري
موکول کرد و کار در ساعت 30/15 با پارک کنکورد در انتهاي باند فرودگاه
پايان يافت. هر چند قبل از اين هم به علت شرايط نامساعد جوي، دو برنامه
آزمون کنکورد به شکست انجاميده بود.



با لمس سطح باند توسط چرخ هاي کنکورد 001، فرياد شادي جمعيت
تماشاگران حاضر در فرودگاه تولوز فرانسه در صداي رعدآساي 4 موتور توربوجت
محو شد. پس از باز شدن چتر ترمز و توقف کامل هواپيما، مردم به سمت پلکان
هواپيما هجوم بردند و خلبان فرانسوي «آندره تورکا» و همکارانش را به شدت
تشويق کردند. در تاريخ نهم آوريل 1969 نوبت به خلبان انگليسي «برايان
ترابشا» رسيد تا سکان هدايت کنکورد 002 را در دست گرفته و دومين پرواز
آزمايشي کنکورد و اولين آن در خاک انگليس را به انجام رساند.



اين پرواز 22 دقيقه يي از مبداء پايگاه فيلتون در حوالي شهر بريستول
به مقصد پايگاه فايفورد در شهر گلوسسترشاير صورت گرفت تا چند ماه پس از آن
و دقيقاً در روز اول اکتبر 1969، نخستين پرواز مافوق صوت هواپيماي
مسافربري به وقوع بپيوندد.



به اين ترتيب مردم دو کشور فرانسه و انگليس به خود مي باليدند که
همکاري مشترک دو شرکت اسپشيال فرانسه و اسپيس انگليس ثمربخش شده و انحصار
ايالات متحده در صنعت حمل و نقل هوايي در بخش هواپيماهاي مسافربري شکسته
شده است. با اين وجود تحويل نخستين هواپيماها به ناوگان تجاري دو کشور
حدود 6 سال طول کشيد به طوري که اولين کنکوردها در تاريخ 19 دسامبر 1975
با کد ثبت F-BV به ايرفرانس و در مورخ 14 ژانويه 1976 با کد ثبت G-BOA به
شرکت هواپيمايي بريتيش ايرويز تحويل داده شد.



يک هفته پس از تحويل هواپيماي خطوط هوايي انگلستان يعني در روز 21
ژانويه 1976 اولين پرواز تجاري کنکورد به طور همزمان به وسيله خطوط هوايي
انگلستان و فرانسه به انجام رسيد. در اين روز کنکورد خط هوايي انگليس پس
از برخاستن از شهر لندن در بحرين به زمين نشست و کنکورد ايرفرانس مسير
پاريس - برزيل را طي کرد.



دو مدل آزمايشي هواپيماي مافوق صوت کنکورد با شماره هاي 001 و 002 از
لحاظ ابعاد از ساير مدل هاي کنکورد ساخته شده، کوچک تر بودند. با اين وجود
بسياري از آزمون هاي پروازي کنکورد به وسيله همين دو فروند هواپيماي
آزمايشي انجام گرفت.



کنکورد در مقام تنها هواپيماي عملياتي مافوق صوت مسافربري جهان با
اتکا به بال هاي دلتاشکل خود پرواز مي کرد و دماغه يي تيز و متحرک داشت.
اين دماغه در زمان پرواز با سرعت مافوق صوت، کاملاً در راستاي بدنه قرار
مي گرفت و هنگام فرود و برخاستن براي تامين ديد کافي مورد نياز خلبان به
سمت پايين تغيير وضعيت مي داد. کنکورد با دهانه بال 27 متري، طول 62 متري
و ارتفاع تقريباً 13 متري، هواپيماي نسبتاً بزرگي به حساب مي آمد که در
وضعيت عادي 128 مسافر و در چيدمان متراکم صندلي ها 144 نفر را همراه با دو
خلبان، يک مهندس پرواز و 3 مهماندار در خود جاي مي داد. ضمن اينکه مساحت
بال آن هم معادل 359 مترمربع بود.



سريع ترين هواپيماي مسافربري جهان با وزن بدون سوخت 92 هزار و 80
کيلوگرم مي توانست نزديک به 14 تن بار را با خود حمل کند و ظرفيت مخازن
سوخت آن که در داخل بال هاي کنکورد بود، به 120 هزار ليتر مي رسيد. کنکورد
از 4 موتور توربوجت که محصول مشترک امريکا و فرانسه بود، نيرو مي گرفت.



رانش هر يک از اين موتورها وقتي کنکورد با سرعت دو برابر صوت حرکت مي
کرد، به 45 کيلو نيوتن مي رسيد. هر چند توليد و استفاده از هواپيماي
کنکورد سرانجام متوقف شد ولي تفکر هواپيماهاي مافوق صوت هرگز متوقف نشد.
به طوري که در سال جاري ميلادي، کشور ژاپن موفق به آزمايش اولين هواپيماي
مسافربري مافوق صوت خود شد که نه تنها سرعت بيشتري نسبت به هواپيماي
کنکورد دارد )سرعت آن 5/1 برابر سرعت کنکورد است( بلکه هيچ کدام از مشکلات
مربوط به تجهيز و نگهداري آن را نيز ندارد. کارشناسان ژاپني بيش از 10 سال
بر روي اين هواپيماي مافوق صوت وقت صرف کرده اند.



اين هواپيماي ژاپني در اطراف شهر آدلايد استراليا با موفقيت آزمايش
شده و قرار است تا سال 2015 وارد ناوگان هوايي ژاپن شود و بدون ترديد مورد
استقبال زيادي قرار خواهد گرفت و البته به ساير خطوط هوايي جهان هم فروخته
خواهد شد.



اين پرنده تيزپرواز ژاپني برگ جديدي از فناوري صنعت هواپيماسازي را در جهان رقم خواهد زد.



کنکورد در ایران

در اواخر دهه ۵۰ خورشیدی شرکت هما قراردادی را برای خرید ۳ فروند
کنکورد امضا کرد که یکی از آنها بعنوان نمونه در فرودگاه کیش نشست. ولی
بعد از انقلاب اسلامی این قرار دادها لغو شد.